Page 61 - Izahname

EPİAŞ’a kayıt yapılması
Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği’ne göre üretim lisansına sahip şirketler “piyasa
katılımcısı” olarak kabul edilmektedir. Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği’ne göre piyasa
katılımcıları bir piyasa katılım anlaşması imzalayarak EPİAŞ’a kayıt yaptırmakla yükümlüdür. Gün öncesi
piyasasında veya gün içi piyasasında faaliyet göstermek isteyen piyasa katılımcıları, gün öncesi piyasası
katılım anlaşması veya gün içi piyasası katılım anlaşması yaparak bu tür işlemleri gerçekleştirebilmektedir.
Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği’ne göre gün öncesi ve gün içi piyasalarına katılım
zorunlu değildir.
Elektrik fiyatının arz ve talebin kesiştiği noktada gerçekleşmesi ve bir gün öncesinde sistemi dengeleme
imkanı elde etmek için oluşturulmuştur. Gün öncesi piyasası ile birlikte, piyasa katılımcılarının arz ve talep
tahminlerine dayanarak üretim-tüketim planlaması yapabilmektedir. Gün içi piyasası ise ilgili gün boyunca
piyasa katılımcılarının gün öncesi taahhütlerini dengelemek ve üretim ve/veya tüketim planlarının revize
olması durumunda daha az dengesizliğe katlanmak için başvurduğu 1 saat öncesine kadar işlem yapılabilen
bir piyasa modelidir. Dengeleme güç piyasası ise sistemde meydana gelen arz-talep sapmalarını anlık olarak
gerçek zamanda dengelemek amacıyla oluşturulmuştur. Bu sayede sistem güvenliği sağlanmakta ve enerji
kalitesi artırılmaktadır.
Piyasa işletmecisi olarak EPİAŞ, gün öncesi ve gün içi piyasalarını işleterek, uzlaştırma yönetimi, şeffaflık ve
kamuyu aydınlatma faaliyetlerini yürütmektedir. TEİAŞ ise sistem işletmecisi olarak primer, sekonder ve
tersiyer frekans kontrolü, reaktif güç desteği gibi yan hizmetleri ve dengeleme güç piyasasını yönetmektedir.
Dengeleme Grupları
Piyasa katılımcıları, kendi elektrik tahminlerini karşılayamadıkları zaman EPİAŞ’a ödenen dengesizlik
ücretlerini azaltmak için diğer piyasa katılımcılarıyla dengeleme grupları oluşturabilmektedir. Dengeleme
gruplarının temel mantığı; aynı saat diliminde biri negatif diğeri pozitif dengesizlikte olan grup üyelerinin
toplam dengesizliğinin netleştirilmesi ve bu sayede her bir grup üyesinin bireysel sapmalarına oranla daha az
dengesizlik maliyetine katlanmasını sağlayan mekanizmanın işletilmesidir. Bu dengeleme grupları genellikle
entegre enerji grupları tarafından oluşturulmakta ve grup içerisinde EPİAŞ nezdinde uzlaştırılacak olan
dengesizlik azaltılarak fayda sağlanmaktadır. Dengeleme grupları içerisinde uzlaşmak suretiyle tedarikçiler ve
alıcılar EPİAŞ’a daha az ücret ödemektedirler.
Yan Hizmetler
Elektrik piyasası mevzuatına göre: (i) primer frekans kontrolü, (ii) sekonder frekans kontrolü, (iii) tersiyer
frekans kontrolü ve (iv) reaktif güç desteği olmak üzere dört yan hizmet türü bulunmaktadır. Üretim şirketleri
bu yan hizmetleri sağlarken, TEİAŞ ise yan hizmetler piyasasını yönetmektedir.
Elektrik üretim tesislerinden frekans değişkenliğine (i) 30 saniyede veya daha kısa sürede müdahale edenler
primer frekans kontrolü, (ii) 30 saniye ila 15 dakikada müdahale edenler sekonder frekans kontrolü ve (iii) 15
dakikadan uzun sürede müdahale edenler ise tersiyer frekans kontrolü hizmetini sağlayabilmektedir.

Reaktif güç desteği, büyük ölçekli bir iletim sisteminde mevcut gerilim dengesinin sürdürülmesine yardımcı
olmaktadır. Kurulu kapasitesi 30 MW ve üzerinde olan ve 66 Kv ve üzerinde bir gerilim düzeyinde iletim
sistemine bağlanan tüm elektrik üretim tesisleri reaktif güç desteği hizmeti vermekle yükümlüdür. Bu
kapsamda, TEİAŞ, ilgili üretim lisans sahipleriyle reaktif güç desteği hizmet sözleşmeleri imzalamaktadır.
Kapasite Mekanizması
TEİAŞ ayrıca, piyasada elektrik talebini karşılamak için yeterli kurulu kapasitenin bulunmasını sağlamak
amacıyla bir kapasite mekanizması işletmektedir. Bu mekanizma, doğal gaz santralleri, yerli ve ithal kömür
kullanan termik santralleri ve YEKDEM’den yararlanmayan ve kurulu kapasitesi 50 MW üzerinde olan
HES’ler için kurgulanmış bir teşvik yöntemidir. Bu teşvik sistemi için toplam bütçe her yıl TEİAŞ tarafından
belirlenmekte ve kurulu kapasiteleriyle orantılı olarak hesaplanmak suretiyle enerji santrallerine tahsis
edilmektedir.
Dağıtım Faaliyetleri
Elektrik Piyasası Kanunu’nda “dağıtım”, elektriğin gerilim seviyesi 36 Kv ve daha az olan hatlar üzerinde
nakli olarak tanımlanmıştır. TEK’in bölünmesi sonucunda, Türkiye’deki elektrik dağıtım ağlarına sahip olmak
ve bunları işletmek üzere 1994 yılında TEDAŞ kurulmuştur. 2004 Strateji Belgesi’ne uygun olarak TEDAŞ
belirlenen bölgeleri kapsamak üzere 21 tane dağıtım şirketi kurmuştur. Bu şirketlerden her biri ilgili dağıtım

61