Page 60 - Izahname

TEİAŞ’a aittir ve bu şirket tarafından işletilmektedir. TEİAŞ, sistem operatörü olarak hizmet vermekte olup
tüm Türkiye’de iletim sistemlerinin işletilmesinden sorumlu tek kuruluştur. Sistem operatörü olarak TEİAŞ,
yük dağıtımından, ulusal şebekedeki frekansın belirli bir düzeyde tutulmasından, arz ve talebin yük olarak
dengelenmesinden, teknik ve ekonomik yük dağıtım kurallarına uygun olarak gerçek zamanlı iletim
güçlüklerinin sınırlamaları dahilinde yük dağıtımının fiili performansından sorumludur. TEİAŞ ayrıca iletim
yatırım planlarının ve uzun vadeli kapasite artış projelerinin hazırlanmasından da sorumludur.
Piyasa İşletim Faaliyetleri
Elektrik Piyasası Kanunu’nda “piyasa işletim” faaliyeti, organize toptan elektrik piyasalarının işletilmesi ve
bu piyasalarda gerçekleştirilen faaliyetlerin mali uzlaştırma işlemleri şeklinde tanımlanmıştır. EPİAŞ, elektrik
piyasasında gün öncesi ve gün içi piyasalarını işletmek üzere 2015 yılında kurulmuştur. EPİAŞ’ın mülkiyeti
TEİAŞ’a (%30), Borsa İstanbul’a (%30,8) ve özel sektör enerji şirketlerine (%39,2) aittir.
Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği’nde dengeleme mekanizması “ikili anlaşmaları
tamamlayıcı nitelikte ve gün öncesi dengeleme ile gerçek zamanlı dengelemeden oluşan faaliyetler” şeklinde
tanımlanmıştır. Uzlaştırma, dengeleme mekanizması faaliyetlerinden ve/veya enerji dengesizliğinden doğan
alacak ve borç miktarlarının hesaplanması ve ilgili alacak-borç bildirimlerinin hazırlanması için EPİAŞ
tarafından gerçekleştirilen idari işlemlerden oluşmaktadır. EPİAŞ, ilgili borç ve alacakları
mahsuplaştırmaktadır. Mahsuplaştırma sonrasında kalan bakiye, Takasbank üzerinden ya bir piyasa katılımcısı
tarafından EPİAŞ’a ödenir ya da söz konusu piyasa katılımcısı tarafından EPİAŞ’tan alınır.

Dengeleme güç piyasası, arz ve talep tahminlerinden kaynaklanan sapmaları dengeleyerek sistemin arz
güvenliğini ve enerji kalitesini sağlayan bir mekanizmadır. Gün öncesi piyasası, gün içi piyasası ve dengeleme
güç piyasası Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği’nde düzenlenmiştir.
Her bir uzlaştırma dönemi için her piyasa katılımcısı, birer saatlik periyotlar ile sisteme sağladıkları elektrik
enerjisi ile sistemden aldıkları elektrik enerjisi arasında denge sağlamalıdır. Görevli tedarik şirketleri serbest
olmayan tüketici niteliğindeki müşterileri için EÜAŞ ile ve serbest tüketici niteliğindeki müşterileri için ise
özel toptan satış ve üretim şirketleriyle elektrik satın alma sözleşmeleri imzalayabilmektedir. Görevli tedarik
şirketi dışındaki tedarik şirketleri ise serbest tüketicileri için özel tedarik şirketleri veya üretim şirketleriyle
elektrik alım satım sözleşmeleri imzalayabilmektedir. EÜAŞ ve tedarik/üretim şirketleriyle yapılan söz konusu
elektrik alım satım sözleşmeleri için görevli tedarik şirketleri ve özel tedarik şirketleri bir yıllık bir süre için
kendi müşterilerinin tüketim miktarlarını tahmin etmektedir. Ancak (günlük veya haftalık gibi) daha kısa
süreler için, tüketicilerin fiili tüketimleri, EÜAŞ veya tedarik/üretim şirketleriyle yapılan elektrik alım satım
sözleşmelerinde yapılan talep tahminlerine göre değişiklik gösterebilmektedir. Görevli tedarik şirketlerinin ve
özel tedarik şirketlerinin kendi müşterilerinin gerçek zamanlı taleplerini karşılamaması halinde, bu şirketler
ilave miktarları EPİAŞ tarafından işletilen spot elektrik piyasasından satın almaktadır. Benzer biçimde, görevli
tedarik şirketlerinin ve özel tedarik şirketlerinin fazla elektriğinin bulunması halinde de söz konusu fazla
elektriği EPİAŞ üzerinden spot elektrik piyasasında satmaktadır. Söz konusu günlük ve gün içi dengeleme
faaliyetleri bakımından EPİAŞ spot elektrik piyasasını işletmekteyken, Takasbank aracılığı ile uzlaştırma
işlemleri gerçekleştirilmektedir.
TEİAŞ, elektrik sisteminin gerçek zamanlı arz/talep tarafındaki dengeleme faaliyetlerinden sorumludur. Tüm
Türkiye’deki toplam elektrik talebi, toplam elektrik üretim miktarından fazla olduğu durumlarda TEİAŞ,
üretim şirketlerinden gün öncesinde planladıklarından daha fazla elektrik üretmelerini talep edebilir. Söz
konusu gerçek zamanlı dengelemeye ilişkin faaliyetler TEİAŞ tarafından yürütülmekte ancak mali
uzlaştırması EPİAŞ tarafından gerçekleştirilmektedir.
Dengesizlik maliyetleri, Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği’nde öngörülen bir formüle
göre hesaplanarak “pahalıyı al, ucuzu sat” prensibiyle uzlaştırılmaktadır. İşin doğası gereği bir elektrik üretim
tesisinin herhangi bir saatte kısa (yetersiz üretim) veya uzun (fazla üretim) pozisyonda kalabilecektir. Eksik
kalan üretimi için negatif dengesizliğe maruz kalır. Bu noktada bu eksik üretimini gün öncesi veya sistem
marjinal fiyatlarından hangisi yüksekse o fiyatın %3 fazlasına satın alarak dengeler. Fazla olan üretimi için ise
pozitif dengesizliğe maruz kalır. Bu noktada ise fazla olan bu üretimini gün öncesi veya sistem marjinal
fiyatlarından hangisi düşük ise o fiyatın %3 eksiğine satarak dengeler. Şirketler işin doğası gereği olan bu
dengesizliklerini yönetebilmek ve daha az maliyetlere katlanmak için bir araya gelerek dengeleme grupları
kurabilirler. Bu sayede toplam dengesizlik maliyetlerini düşürebilirler.

60